Is Corona een onvoorziene omstandigheid (OO)? Of leidt het tot Overmacht? Dat maakt nogal een verschil, met name in de rechtsgevolgen ervan! Ga het zelf vast in grote lijnen na met het navolgende.
Ieder bedrijf dat aan de inkoopkant te maken krijgt met een NEEN op haar (misschien al geplaatste en betaalde) orders voor producten die zij-al dan niet na bewerking of ompakken-wil verkopen, moet nu misschien zelf aan de verkoopkant ook NEEN verkopen (misschien aan kopers die reeds hadden besteld en betaald). Wat is dan rechtens? Hanteert u inkoopvoorwaarden? Staat daar iets in over OO of Overmacht? Hanteert u algemene/verkoopvoorwaarden? Dat is wel van belang om te weten, want nu gaat het er om spannen: de wet regelt dergelijke zaken, maar in Voorwaarden kan daarvan afgeweken zijn.
Ook voor de huurder en voor de verhuurder van winkelruimte en die van overige bedrijfsruimte (zoals een kantoor) staat het nodige op het spel: is de toegang verboden ( en zo ja: door wie)? Is dan toch huur verschuldigd en kan de huurder schadevergoeding eisen?
Personeel ingehuurd voor afgeblazen werk? En nu?
Serieuze vragen, allemaal.
En nu niet te snel “Overmacht!” roepen, want een beroep op OO (Onvoorziene omstandigheden) kon wel eens veel meer opleveren.
Overmacht
Voor zover de overheidsmaatregelen nakoming onmogelijk maken en er geen alternatieve oplossing voorhanden is, lijkt een beroep op Overmacht kansrijk.[1]
Een partij die zich met succes op overmacht beroept, kan het recht hebben om een overeenkomst te beëindigen (op te zeggen), contractuele verplichtingen op te schorten of de termijn voor nakoming uit te stellen.
De wederpartij kan in die situatie geen nakoming van het contract afdwingen (nakoming is tenslotte niet meer mogelijk). Ook heeft de wederpartij geen recht op schadevergoeding, want de tekortkoming is niet toerekenbaar.
Wèl kan de wederpartij het contract in beginsel ontbinden vanwege de tekortkoming. Voor ontbinding is namelijk niet vereist dat een tekortkoming toerekenbaar is.
Dat kan hij doen met een mededeling (de zgn buitengerechtelijke ontbinding), maar als deze wordt betwist en hij de koopsom reeds had betaald, zal hij naar de rechter moeten om zijn geld terug te krijgen. Had hij nog niet betaald, dan zou hij kunnen kiezen voor buitengerechtelijke ontbinding en bij protest daartegen de eigen verplichting (tijdelijk) op te schorten totdat de ander naar de rechter is gegaan.
OO (Onvoorziene Omstandigheden)
Indien onvoorziene omstandigheden van dien aard zijn dat de wederpartij naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid ongewijzigde instandhouding van de overeenkomst niet mag verwachten, dan is een beroep op de wettelijke regeling van OO kansrijk. Die voorziet in een wijziging (door de rechter) van de overigens in stand gelaten overeenkomst resp. in (gedeeltelijke) ontbinding, eventueel met terugwerkende kracht.
Hebben partijen in de mogelijkheid van het optreden van onvoorziene omstandigheden in de overeenkomst willen voorzien of hebben zij dat, al dan niet stilzwijgend, daarin verdisconteerd? Dan wordt het lastig om die overeenkomst alsnog op grond van OO door de rechter te laten wijzigen resp. die (gedeeltelijk) te laten ontbinden.
Zo’n wijziging van een overeenkomst kan ook het tijdelijk (wederzijds) opschorten daarvan inhouden. De rechter kan ook voorwaarden verbinden aan een wijziging of ontbinding, zoals het toekennen van een vergoeding indien (gedeeltelijk) wordt ontbonden. Het gaat er uiteindelijk om dat de rechter het door de onvoorziene omstandigheid verstoorde contractuele evenwicht herstelt met inachtneming van de gewijzigde situatie. De rechter moet in zijn beslissing dan ook zoveel mogelijk aansluiten bij hetgeen partijen aanvankelijk hebben bedoeld en bij de risicoverdeling die aanvankelijk in de overeenkomst opgesloten lag.
Ik kan even naar uw situatie kijken om samen vast te stellen of er op een van deze mogelijkheden kansrijk een beroep gedaan zou kunnen worden.
Wilt u verder met uw zakenpartners, maar spelen deze zaken u beiden parten? Mediation zou dan wellicht een oplossing kunnen zijn: samen er uit trachten te komen in plaats van naar de rechter.
[1] Wil u meer weten over de overheidsmaatregelen omtrent corona? zie: https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/coronavirus-covid-19/nederlandse-maatregelen-tegen-het-coronavirus